Doliną rzeki Łódki - 13-05-2006

Łódzkie rzeki

W granicach Łodzi płynie 18 rzek. W dorzeczu Wisły: Bzura, Sokołówka, Wrząca, Brzoza, Aniołówka, Zimna Woda, Łagiewniczanka, Miazga. W dorzeczu Odry: Ner, Gadka, Jasień, Olechówka, Augustówka, Karolewka, Łódka, Bałutka, Jasieniec, Dobrzynka.

Wszystkie rzeki dorzecza Wisły, z wyjątkiem Miazgi (lewy dopływ Pilicy), płyną do Wisły jako pośrednie lub bezpośrednie dopływy Bzury. Wszystkie rzeki dorzecza Odry płyną jako pośrednie lub bezpośrednie dopływy Neru, który jest prawym dopływem Warty, wpadającej pod Kostrzyniem do Odry.

Najdłuższymi rzekami w granicach miasta są: Ner – 22,5 km; Łódka – 15,6 km; Sokołówka – 13 km; Jasień – 12,7 km; Olechówka – 12,5 km.

Nad Łódką

Rzeka Łódka

Obszary źródłowe Łódki – do XIX wieku zwanej Ostrogą – znajdowały się niegdyś na południe od ul. Brzezińskiej, na zbiegu ulic Giewont i Listopadowej.

Współcześnie rzeka bierze początek na przepuście drogowym pod ul. Brzezińską. Posiada zarysowane koryto wzdłuż wyraźnej doliny na północ od ul. Brzezińskiej. Pod ul. Strykowską płynie w krytym kanale wybudowanym w 1931 r. a pod ul. Wojska Polskiego w kanale wybudowanym w 1967 r.

Różne oblicza rzeki Łódki
Przed Akademią Sztuk Pięknych im. W.Strzemińskiego
Park Ocalałych

W okresie istnienia Starego Miasta istniał na Łódce młyn zwany Grobelnym, który stał nad stawem przy trakcie piotrkowskim. Drugi młyn leżący na zachód od miasteczka przyjął od nazwiska właściciela nazwę Mani.

Pierwszym zakładem nad rzeką, w pobliżu stawu, była farbiarnia sukna Bogumiła Saengera. Później pobudowano rzeźnię miejską a następnie browar. W roku 1862 Robert Biedermann uruchomił farbiarnię przędzy oraz tkanin wełnianych i bawełnianych. W roku 1867 Karol Anstadt wybudował wzdłuż ulicy Północnej i Pomorskiej (Średniej) browar, który stał się największym browarem Łodzi i istnieje do dzisiaj.

Na zapleczu browaru w roku 1885 Anstadtowie utworzyli wspaniały park „Helenów”. Znajdowały się w nim: sztuczna grota, muszla koncertowa, restauracja, zwierzyniec, kaskada, wieża ciśnień, tor kolarski, boiska sportowe, korty tenisowe, aleje spacerowe, fontanny, stawy z udostępnianymi łódkami. Wstęp do parku był płatny. Po uruchomieniu komunikacji tramwajowej można było nią dojechać, jak pisał Julian Tuwim, „zieloną czwórką do zielonego Helenowa”.

Na mostku		Wysoki brzeg
Grota z tufu wulkanicznego		Przed pomnikiem Armii Łódź

Dziś trudno wyobrazić sobie czasy, kiedy rzeka Łódka, rozlewała swoje wody obok młyna przy ul. Nowomiejskiej a w czasie powodzi w 1823 r. potrafiła go zniszczyć. Budynki Starego Miasta dochodziły z obu stron do jej brzegów. Przykre wyziewy wydobywające się z koryta rzeki wprost w środku handlowej i gęsto zaludnionej zabudowy, skłoniły władze do ujęcia rzeki w kanał, który w 1917 r. został przykryty. Regulacja rzeki Łódki rozpoczęta w 1917 r. kontynuowana była w latach trzydziestych XX wieku. Podczas tych prac w roku 1936 r. znaleziono kieł mamuta.

Czas II wojny światowej to czas utworzenia na Starym Mieście, przez okupanta hitlerowskiego, getta. Po wymordowaniu mieszkających tu Żydów zniszczono również wszystkie domy. Do lat 50 było to bezładne rumowisko gruzów.

Dopiero w latach 1950 – 53 utworzono tu park Staromiejski. Porowadzono kilka szerokich alei i zadrzewiono teren. Sadzono tu również duże, zakorzenione w bryłach ziemi drzewa. Wstawiano je do dołów nawożonych szlamem z oczyszczanych Stawów Stefańskiego.

W parku Staromiejskim
Zabytkowy Sanok	Mistrzynie korby	Wnętrze tramwaju
Zadania do rozwiązania
Przy zegarze słonecznym		Foto: D. Przymusiała

Obecnie rzeka Łódka płynie krytym kanałem w środkowym odcinku swojego biegu. Wypływa na powierzchnię na terenie parku na Zdrowiu gdzie łączy się z rzeką Bałutką.

Bibliografia:

W. Bieżanowski   -  Łódka i inne rzeki łódzkie

>>Strona główna<<