ZESPÓŁ SZKÓŁ ELEKTRONICZNO-INFORMATYCZNYCH
im. JANA SZCZEPANIKA w ŁODZI
»ELEKTRONIK«

Jan Szczepanik (1872-1926) - patron Szkoły

     W 1966 roku grono pedagogiczne ówczesnego Technikum Łączności nr 2 w Łodzi postanowiło nazwać swoją szkołę imieniem Jana Szczepanika. Przed młodzieżą został postawiony do naśladowania patron, człowiek, który drogą samokształcenia, dzięki uporczywej pracy nad sobą zdobył ogromną wiedzę i spożytkował ją dla dobra ogółu.

     Gdyby przeciętny człowiek usłyszał, że w narodzinach telewizji, fotografii barwnej, filmu barwnego i filmu dźwiękowego miał swój udział Polak - to informacja taka spotkałaby się z niedowierzaniem. Kolejne zaś stwierdzenie, że chodzi tu o kogoś, z racji niezwykłych uzdolnień i osiągnięć technicznych nazywanego ongiś z uznaniem i podziwem "polskim Edisonem" - wywołałoby zapewne niewiarę. Któż bowiem słyszał u nas o tak znakomitym wynalazcy? A szkoda, bo zasłużył na pamięć rodaków.

     Jan Szczepanik urodził się 13 czerwca 1872 roku w Rudnikach koło Mościsk pod Przemyślem. Wcześnie osierocony wychowywał się u krewnych w Krośnie, gdzie ukończył szkołę podstawową. Gimnazjum skończył w Jaśle, a następnie przeniósł się do Krakowa i tam studiował w seminarium nauczycielskim. Z świadectwem, uprawniającym go do nauczania w szkołach elementarnych, rozpoczął życie nauczyciela. Lubił swoją pracę i dzieci, które uczył, jednakże nie zaspokajało to jego ambicji. Po rocznej zaledwie pracy nauczycielskiej powrócił do Krakowa, aby tu wreszcie pójść za swoim rzeczywistym powołaniem i w pełni oddać się swoim pasjom. Szczepanik, podkreślmy to, był w dziedzinie techniki tylko samoukiem. Wykształcenie techniczne zdobywał po amatorsku, ucząc się mechaniki, elektroniki, optyki i fotochemii; znajomość tych dziedzin wykorzystał później w swoich wynalazkach.

     Wymownym świadectwem niezwykłej wprost inwencji i pracowitości tego genialnego samouka jest liczba uzyskanych przezeń w różnych krajach patentów. Szczepanik miał ich aż 92, w tym 30 brytyjskich, 22 niemieckie, 21 austriackich, 15 amerykańskich i 4 polskie.

Najważniejsze wynalazki Jana Szczepanika:

  • Wynalazki z dziedziny tkactwa umożliwiające skrócenie czasu produkcji i uzyskiwanie pięknego obrazu na gobelinie.
     
  • Teletroskop – aparat do reprodukowania obrazów na odległość za pośrednictwem elektryczności ( urządzenie odpowiadało co do głównych założeń i zasad współczesnym urządzeniom telewizyjnym).
     
  • Aparat fotograficzny i rzutnik do zdjęć w barwach naturalnych.
     
  • Małoobrazkowy film barwny (idea wynalazku została rozwinięta przez firmy Kodak i Agfa)
     
  • Tkanina kuloochronna (dzięki niej nie udał się zamach na króla hiszpańskiego Alfonsa XIII, za co wynalazca został uhonorowany orderem).
     
  • Fotosculptor – urządzenie do rzeźbienia z możliwością kontroli optycznej.
     
  • Caloridul – urządzenie do samoczynnego regulowania ciągu kominowego w paleniskach kotłowych.
     
  • Kolorymetr – aparat kontrolny do pomiaru barwy.
     
  • Wynalazki związane z realizacją filmu dźwiękowego i filmu barwnego (stanowiły istotny etap rozwojowy na drodze do współczesnego stanu tych dziedzin).

     Gdyby ktoś chciał scharakteryzować osobowość, działalność i osiągnięcia Jana Szczepanika wyłącznie za pomocą epitetów, jakie mu nadali rodacy i obcy, zarówno za jego życia, jak i po śmierci, w wykazie takim powinny znaleźć się określenia: chluba polskiej techniki, jeden z największych polskich wynalazców, wybitny teoretyk i praktyk fotografii barwnej, filmu barwnego, filmu dźwiękowego, telewizji i tkactwa, tytan samokształcenia, gigant pracy. Jego wynalazki graniczyły z genialnością, jednakże nie miał szczęścia do ich realizacji, przede wszystkim ze względu na szczupłość środków finansowych oraz sytuację polityczną i gospodarczą naszego kraju.

     Jan Szczepanik zmarł 18 kwietnia 1926 roku w Tarnowie. Wszystkie zebrane zarówno przez niego samego, jak i przez jego rodzinę materiały archiwalne dotyczące całego życiowego dorobku - uległy zniszczeniu w roku 1944, w czasie powstania warszawskiego.

 

Z książki Witolda Szolgini Geniusze szczęśliwi, geniusze nieszczęśliwi
oraz Władysława Jewsiewickiego Jan Szczepanik. Wielki wynalazca